+0 بیهن
رنگ ها در ترکی
آغ سفید ساری زردقارا/ قره سیاه گؤی آبی
یاشیل سبز قیرمزی قرمز
بوز خاکستری نارینجی نارنجی
گوموشو نقره ای قیزیلی طلایی
چهرایی صورتی بنؤوشه‌یی بنفش
قهوه‌یی قهوه‌ای
�
+0 بیهن
قارا/ قره سیاه گؤی آبی
یاشیل سبز قیرمزی قرمز
بوز خاکستری نارینجی نارنجی
گوموشو نقره ای قیزیلی طلایی
چهرایی صورتی بنؤوشه‌یی بنفش
قهوه‌یی قهوه‌ای
+0 بیهن
در
زبان ترکی صفت قبل از اسم قرار می‌گیرد.
گؤزل گول گل
زیبا
گؤی کؤینک پیراهن آبی
قوجا کیشی مرد پیر
آغیر داش سنگ سنگین
دنیز نه رنگ‌دی؟ دریا چه رنگی است؟
گؤی‌دو. آبی است.
چند صفت پرکاربرد
گؤزل زیبا یاخچی خوب سویوق سرد
چیرکین زشت پیس بد ایستی گرم
آغیر سنگین اوزون بلند خیردا کوچک
یونگول سبک قیسا/گوده کوتاه یئکه بزرگ
اوجوز ارزان باغلی بسته اوزاق دور
باهالی گران آچیق باز یاخین نزدیک
جاوان جوان یاواش آرام،
آهسته بوش خالی
قوجا پیر یئیین سریع دولو پر
چوخ زیاد یئنی نو، جدید دؤولتلی ثروتمند
آز کم اسکی قدیمی کاسیب فقیر
برک سفت چتین سخت کیچیک کوچک
تمیز تمیز اوجا بلند کؤک چاق
چیرکلی کثیف آلچاق کوتاه آریق لاغر
+0 بیهن
برای مثال می‌خواهیم بگوییم «در
سفید است». در این جملات نهاد سوم شخص مفرد (او، آن، این) است.
پسوند «dı / di / du / dü» به کلمه اضافه شده و معنی «است» می‌دهد. جزو پسوندهای چهار حالته است. برای کلمه نیست از «دییل» استفاده میشود. در زبان گفتار تلفظ کلمه «دییل: نیست» به شکل‌های مختلف «دییر، دؤیور، دؤیول» استفاده میشود. در این کتاب از شکل «دییل» استفاده شده است.
قاپی
آغ‌دی. در
سفید است.
قاپی آغ دییل. در
سفید نیست.
طبق جدول زیر با توجه به آخرین حرف صدادار کلمه پسوند انتخاب میشود.
اسم + اسم + دی/ دی/ دو / دو
|
آخرین حرف صدادار کلمه |
پسوند |
مثال |
معنی |
|
a-ı (ا ، ی) |
دی dı |
آغ‌دی ağdı |
سفید است |
|
(ئ، ه، ی) e- ə- i |
دی di |
ایستی‌دی istidi |
گرم است |
|
(و، و) o- u |
دو du |
بوش‌دو boşdu |
خالی است |
|
(ؤ، و) ö- ü |
دو dü |
بؤیوک‌دو böyükdü |
بزرگ است |
موز ساری‌دی. موز زرد است.
دنیز گؤی‌دو. دریا آبی است.
سو سویوق‌دو. آب سرده.
هاوا نه جوردو؟ هوا
چظوره؟
هوا ایستی‌دی. هوا
گرمه.
هاوا سویوق‌دو. هوا
سرده.
هاوا ایستی دییل، سویوق‌دو. هوا گرم نیست، سرده.
آیلین یئتمیش دوققوز یاشیندا، قوجا‌دی. آیلین 79 سالشه، پیره.
تورکجه چتین دییل. ترکی سخت نیست.
حالت سوالی
در جواب سوال از هه: بله، و یوخ:نه استفاده میشود.
هاوا سویوق‌دو؟ هوا سرد است؟هه، سویوق‌دو. بله سرده.
یوخ، سویوق دییل. نه سرد نیست.
قاپی آچیق‌دی؟ در باز است؟
هه آچیق‌دی. بله باز است.
یوخ آچیق دییل. نه باز نیست.
تئلویزیون آچیق دییل؟ تلویزیون روشن نیست؟
آچیق‌دی. روشنه.
آراز ائوده دییل؟ آراز در خانه نیست؟
یوخ، ائوده دییل، ائشیک‌ده. نه، در خانه نیست، بیرونه.
حسن مریض‌دی؟ حسن مریضه؟
هه، مریض‌دی. بله، مریضه.
آراز ائوده دییل؟ آراز در خانه نیست؟
یوخ، ائوده دییل، ائشیک‌ده. نه، در خانه نیست، بیرونه.
حسن مریض‌دی؟ حسن مریضه؟
هه، مریض‌دی. بله، مریضه.
+0 بیهن
ضمایر شخصی
من
mən من بیزbiz ما
سنsən تو سیز
siz شما
او o او اونلار
onlar آنها
اعداد
بیر 1 اون بیر 11 اون 10 یوز 100
ایکی 2 اون ایکی 12 ییرمی 20 ایکی یوز 200
اوچ 3 اون اوچ 13 اوتوز 30 اوچ یوز 300
دؤرد 4 اون دؤرد 14 قیرخ 40 دؤرد یوز 400
بئش 5 اون بئش 15 اللی 50 بئش یوز 500
آلتی 6 اون آلتی 16 آلتمیش 60 آلتی یوز 600
یئددی 7 اون یدئدی 17 یئتمیش 70 یئددی یوز 700
سککیز 8 اون سککیز 18 سکسن 80 سککیز یوز 800
دوققوز 9 اون دوققوز 19 دوخسان 90 دوققوز یوز 900
اون 10 ییرمی 20 یوز 100 مین 1000
یوز مین: صد هزار
میلیون : میلیون
میلیارد: میلیارد
32 اوتوز ایکی
57 اللی یئددی
105 یوز بئش
995 دوققوز یوز دوخسان یئش
1004 مین دؤرد
1369 مین اوچ یوز آلتمیش دوققوز
14500 اون دؤرد مین بئش یوز
37658 اوتوز یئددی مین آلتی یوز اللی سککیز
1350000 بیر میلیون اوچ یوز اللی مین
کلمه بعد از اعداد جمع بسته نمیشود.
ایکی ماشین دو
ماشین
دؤرد ائو چهار خانه
یاریم (yarım): نیم
یاریم کیلو
آلما نیم کیلو
سیب
یاریم ساهات نیم ساعت
یاریم مئتیر نیم متر
نکته: برای ساخت اعدادی مثل یک و نیم، دو و نیم و ... با واحد شمارش مانند متر، کیلو و ساعت و ... کلمه یاریم بعد از واحد شمارش استفاده میشود.
بیر ساهات
یاریم یک و نیم
ساعت
ایکی میلیون یاریم دو و نیم میلیون
بئش میلیارد یاریم پنج و
نیم میلیارد
اوچ مئتیر یاریم ایپ سه و نیم
متر طناب
تئلفون شماره سی شماره تلفن
09397368623
صیفیر دوققوز یوز اوتوز دققوز یئددی یوز اوتوز آلتی سکسن آلتی ییرمی اوچ
+0 بیهن
یایقین بیر سورون اولان، اندیر، ائندیر یوخسا ایندیر!
بو سؤزجوک download قارشیلیغی دیر. بو سؤزجوک اؤزتورک (کؤک‌تورک) بیر سؤزجوک دیر آمما تورکیه تورکجه‌سینده دۆزلیپ سۏرا بیزیم تورکجه‌یه گلیپ و قوللانماقدادیر. تورکیه تورکجه‌سینده اَنمک (ənmək) یئرینه اینمک (inmək) ائیلمی ایشلنیر و بو اۆزدن اندیرمک یئرینه ده ایندیرمک و بئله‌سی اندیر یئرینه ایندیر.
بونو آچیقلامالییام انمک ائیلمی آذربایجان‌دا لهچه‌لرده دگیشیکلی تلففۆذلری واردیر اؤرنکچه :
انمک، یئنمک، ("ائنمک"ی من بیلمیرم!). بئله‌جه یا اندیر دوز دیر یا یئندیر و ایندیر دوز دییل!
+0 بیهن
الفبای ترکی
|
خط لاتین |
خط ترکی |
IPA |
مثال |
مثال |
معنی |
|
A a |
آ. ـا. ا |
/ɑ/ |
ana |
آنا |
مادر |
|
B b |
ب |
/b/ |
bal |
بال |
عسل |
|
C c |
ج |
/t͡ʃ/ |
ac |
آج |
گرسنه |
|
Ç ç |
چ |
/d͡ʒ/ |
çay |
چای |
چای |
|
D d |
د |
/d/ |
ad |
آد |
اسم |
|
E e |
ائـ . ـئـ . ئ |
/e/ |
ev |
ائو |
خانه |
|
Ə ə |
ا . ـه . ه |
/æ/ |
əl |
ال |
دست |
|
F f |
ف |
/f/ |
fil |
فیل |
فیل |
|
G g |
گ |
/ɟ/ |
gəlin |
گلین |
عروس |
|
Ğ ğ |
غ |
/ɣ/ |
ağ |
آغ |
سفید |
|
H h |
هـ ح |
/h/ |
hara |
هارا |
کجا |
|
X x |
خ |
/x/ |
xala |
خالا |
خاله |
|
I ı |
ی |
/ɯ/ |
qızıl |
قیزیل |
طلا |
|
İ i |
ی |
/i/ |
dil |
دیل |
زبان |
|
J j |
ژ |
/ʒ/ |
Japon |
ژاپون |
ژاپن |
|
K k |
ک |
kim |
کیم |
چه کسی |
|
|
Q q |
ق |
/ɡ/ |
qab |
قاب |
ظرف |
|
L l |
ل |
/l/ |
yol |
یول |
راه |
|
M m |
م |
/m/ |
min |
مین |
هزار |
|
N n |
ن |
/n/ |
ana |
آنا |
مادر |
|
O o |
و |
/ɔ/ |
ot |
اوت |
آتش |
|
Ö ö |
ؤ |
/œ/ |
göz |
گؤز |
چشم |
|
P p |
پ |
/p/ |
pul |
پول |
پول |
|
R r |
ر |
/r/ |
dar |
دار |
تنگ |
|
S s |
س (ث ص) |
/s/ |
siz |
سیز |
شما |
|
Ş ş |
ش |
/ʃ/ |
beş |
بئش |
پنج |
|
T t |
ت (ط) |
/t/ |
at |
آت |
اسب |
|
U u |
و |
/u/ |
su |
سو |
آب |
|
Ü ü |
و |
/y/ |
üç |
اوچ |
سه |
|
V v |
و |
/v/ |
ev |
ائو |
خانه |
|
Y y |
ی |
/j/ |
ay |
آی |
ماه |
|
Z z |
ز (ذ ظ ض) |
/z/ |
az |
آز |
کم |
2. حروف صدادار
حروف صدادار پسین: a- ı- o- u آ، ی، و، و
حروف صدادار پیشین: e- ə- i- ö- ü ئ، ه، ی، ؤ، و
به حروف صدادار پیشین ظریف و به حروف صدادار پسین ضخیم نیز گفته میشود.
در متن‌های مختلف ترکی از حرف وْ برای o، از حرف وُ برای u، از حرف ۆ برای ü استفاده میشود. در این کتاب طبق کاربرد رایج در کتابهای مختلف برای سه حرف o، u و ü از «و» استفاده شده است. برای دو حرف ı و i از «ی» استفاده میشود. در جملاتی که امکان ابهام وجود داشته باشد از حروف لاتین استفاده خواهد شد.
مثال‌هایی برای آشنایی با حروف صدادار ترکی
حالتهای حرف صدادار در ابتدا، وسط و پایان کلمه نوشته شده است. لازم به ذکر است حروف صدادار زبان ترکی کوتاه هستند و مانند زبان فارسی کشیده تلفظ نمی‌شوند.
آ ، ـا/ ا ، ـا ا (A a): مانند صدای آ در کلمه‌ی آب
آتا ata پدر آلما alma سیب
ساغ sağ راست،
سالم داغ dağ کوه
ایـ ، ـیـ ، ی (I ı): این صدا در فارسی وجود ندارد. تلفظ آن تقریبا نزدیک به صدای i است با این تفاوت که در تلفظ i زبان به سمت جلوی دهان کشیده می شود اما در تلفظ ı به سمت عقب دهان جمع می شود.
ایلیق ılıq ولرم،
نیمه‌گرم قیز qız دختر
یاری
yarı نیم،
نیمه سینماق sınmaq شکستن
او ، ـو/ و ، و (O o): مانند صدای ــُـ درکلمه‌ی گُل
اوغرو oğru دزد دولو dolu پُر
یورقون
yorqun خسته قول qol بازو
او، ـو/ و، ـو/ و (U u): مانند صدای و کلمه‌ی نور در فارسی
اون un آرد اولدوز ulduz ستاره
اوزاق
uzaq دور سو su آب
ائـ ، ـئـ/ ئـ ، ئ (E e): مانند صدای ــِـ درکلمه‌ی دِل
ائو ev خانه یئل yel باد
گئتمک
getmək گفتن دئ de بگو
ا ، ـه/ ه ، ـه/ ه (Əə): مانند صدای ـَـ در کلمه‌ی سَر
ال əl دست یئکه yekə بزرگ
گئده‌جک
gedəcək خواهد رفت اریک ərik زرد آلو
ایـ ، ـیـ/ یـ ، ی (İ i): مانند صدای ای در کلمه‌ی پیر
ایکی iki عدد
دو ایل il سال
بیز
biz ما مینمک minmək سوار شدن
اؤ ، ـؤ/ ؤ، ـؤ /ؤ (Ö ö): این صدا در فارسی وجود ندارد. تلفظش نزدیک به تلفظ صدای o هست با این تفاوت که زبان باید به سمت جلوی دهان- تا نزدیکی دندان های پیشین پایین- کشیده شود.
اؤزگه özgə غریبه،
بیگانه اؤردک ördək اردک
گؤز
göz چشم دؤومک
dövmək کوبیدن
او، ـو/ و، ـو/ و (Ü ü): این حرف صدادار در فارسی وجود ندارد. حالت لب ها و دندان در تلفظ ü نزدیک به حالتی است که در تلفظ u می‌یابد اما زبان باید به سمت جلوی دهان - تا نزدیکی دندان های پیشین - کشیده شود.
اوچ üç سه اوتو
ütü اتو
سوت süt شیر تورک
türk ترک
راهنمای نوشته شدن حرف ه
غیر از حرف ه ə همه‌ی حرفو صدادار دیگر در ترکی در هر کجای کلمه که باشند نوشته می‌شوند. این حرف در ابتدای کلمه به شکل "ا/ عـ" نوشته میشود.
ار ər شوهر عمی əmi عمو
الجک əlcək دستکش ارینمک ərinmək تنبلی کردن
اریک ərik زرد
آلو ازدیرمک əzdirmək لوس کردن
حرف صدادار ə بعد از حرف اول نوشته نمیشود.
گل gəl بیا سن sən تو
برک bərk سخت،
محکم
دمیر dəmir آهن سرین
sərin خنک دری
dəri پوست
کلمات بالا به شکل گه‌ل، سه‌ن، به‌رک، ده‌میر، سه‌رین و ده‌ری نوشته نمی‌شوند. در کلماتی که حرف ə در هجای اول قرار دارد و بعد از این حرف یکی از حروف "ی y ، و v" قرار دارد برای جلوگیری از خوانش اشتباه کلمه، بعد از الف یا حرف اول به شکل "ه/ ـه" نوشته میشود.
اه‌یری əyri کج (ایری iri درشت) اه‌یمک əymək خم کردن
ده‌یر dəyər ارزش،
بها چهول çəvəl کسی که پایش کج است
حالتهای همراه با حرف "ی y" در کتابهای دیگر ممکن است با حرف گ یعنی به شکل "اگری، اگمک، دگر " نوشته شوند.
در هجاهای دیگر اگر در انتهای هجا قرار گیرد نوشته میشود. اگر حرف میانی هجا باشد نوشته نمیشود. درکلمه‌های زیر هجاها با خط تیره جدا شده‌اند.
گؤزل gö-zəl زیبا چؤرک çö-rək نان
اورک ü-rək دل کپه‌نک kə-pə-nək پروانه
سوپورگه sü-pür-gə جارو گؤزله‌مک göz-lə-mək انتظار
کشیدن
اؤزگه
öz-gə غریبه دیشله‌مک
diş-lə-mək گاز گرفتن
دده də-də پدر،
بابا ننه nə-nə ننه
حرف " ه/ ـه" در عین حالی که بیانگر صدای ə است، نمایندهی صدای h نیز است.
هله hələ هنوز،
حالا، عجالتاً هارا hara کجا
دهره dəhrə تیشه،
تبر تهر təhər طور، جور
شئه şeh رطوبت، نم گوناه günah گناه
بازدید
بلاگا گؤره
آختاریش
بؤلوم لر
سون یازیلار
- رنگ ها در ترکی آذربایجانی
- صفت در ترکی آذربایجانی
- قوشو دا ویراسان گؤزوندن گرك
- حسرت یاشی - رضا غفاری (دومان)
- سنسیز یاشاماغا دوشوننمیرم - رضا غفاری (دومان)
- 34 - تورك ماهنی
- 33 - جادا گئدیر، من گئدیرم، چای گئدیر
- جمله با فعل است در ترکی آذربایجانی
- 30 - یئنه بیر قملی قزل یازماغی باشلانمادادیر گل
- سنده آخیر عشق بازاریندا اویناتدین منی
آرشیو
سایغاج
ایمکان لار
بازدید
�